Για να φτάσουμε στο μαζί χρειάζεται να περάσουμε από το χώρια. Είναι μια απαραίτητη διαδρομή προς την ωριμότητα και τη συνύπαρξη. Οι περισσότεροι από εμάς στις ερωτικές μας σχέσεις προσπαθούμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην αυτονομία και τη συντροφικότητα. Ως αυτονομία ορίζεται «η δύναμη και η θέληση να παίρνει κάποιος τη ζωή στα χέρια του, να ακολουθεί το δικό του δρόμο, να διακινδυνεύει, να μη χρησιμοποιεί βοήθεια από έξω και συνεπώς να μη δίνει λογαριασμό και να μη λαμβάνει υπόψη του κανένα» (Bischof, 1994, σ.353), ενώ ως συντροφικότητα ορίζεται «η αμοιβαία διάθεση για ουσιαστική επαφή και σχέση με ένα οικείο πρόσωπο».
Ο καθένας έχει την ανάγκη για προσωπικό χώρο, μέσα στον οποίο θα αναπτύξει την ατομική του ταυτότητα, θα καλλιεργήσει τον εαυτό του και τα ενδιαφέροντα του, θα κάνει πράγματα για αυτόν κρατώντας μια απόσταση από τον άλλον. Από την άλλη μεριά, μέσα στη σχέση υπάρχει η ανάγκη για μια ταυτότητα του ‘εμείς’, για μοίρασμα, για τρυφερότητα, για μια κοινή πορεία. Αυτές οι δυο ανάγκες υπάρχουν μέσα μας και ανάλογα τη φάση της σχέσης και την προσωπικότητα του ατόμου, τείνουμε προς τον έναν ή τον άλλο πόλο. Όσοι τείνουν περισσότερο προς την αυτονομία φοβούνται ότι θα χάσουν την ατομικότητα τους μέσα στο εμείς, αντίθετα όσοι τείνουν στη συντροφικότητα φοβούνται την εγκατάλειψη και την απόρριψη από τον σύντροφο και δημιουργούν σχέση εξάρτησης για να σφίξουν καλά τα νήματα γύρω από τον άλλον και να μην τους φύγει. Στο συνδυασμό των δυο παραπάνω ανήκουν ζευγάρια όπου ο ένας λειτουργεί πολύ ανεξάρτητα πχ δουλεύει πολλές ώρες και μετά ασχολείται καθημερινά με το αγαπημένο του άθλημα, ενώ ο σύντροφος του μένει στο σπίτι και τον περιμένει να γυρίσει, να μιλήσουν, να περάσουν χρόνο μαζί και να γκρινιάξει για την απόσταση του πρώτου.
Επίσης, υπάρχουν ζευγάρια που τείνουν να βρίσκονται και οι δυο στον ίδιο πόλο. Στην πρώτη περίπτωση, ζευγάρια που ικανοποιούν την ανάγκη της συντροφικότητας είναι πολύ εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον. Θέλουν να περνούν όλο τους το χρόνο μαζί, να έχουν κοινές δραστηριότητες και ο ένας εξυπηρετεί τόσο έντονα τις ανάγκες του άλλου που δε μπορούν να ζήσουν χώρια ούτε για λίγες μέρες. Στη δεύτερη περίπτωση, ζευγάρια που ικανοποιούν την ανάγκη της αυτονομίας δεν κάνουν πράγματα από κοινού, δε δείχνουν να μοιράζονται πράγματα και να ενδιαφέρονται για στενή επαφή, έχουν ο καθένας την καριέρα του, τους φίλους του και τα ενδιαφέροντά του και λειτουργούν περισσότερο σα δυο εργένηδες. Τέλος, υπάρχουν τα ζευγάρια που κρατούν την ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις δυο ανάγκες και μπορούν να αναπτύσσονται και σαν άτομα και σαν ‘εμείς’. Για παράδειγμα, και οι δυο σύντροφοι περνούν συχνά χρόνο με τους φίλους τους ξεχωριστά, χωρίς αυτό να απειλεί την κοινή τους ζωή, αφού φροντίζουν να κάνουν δραστηριότητες από κοινού, οι οποίες τους φέρνουν πιο κοντά και ισχυροποιούν το δεσμό τους. Σίγουρα οι ισορροπίες είναι λεπτές και πολλές φορές τείνουμε προς τον έναν πόλο ή τον άλλο, το θέμα είναι να μην παραμένουμε πολύ καιρό εκεί, γιατί υπάρχουν επιπτώσεις σε ατομικό και δυαδικό επίπεδο, πχ ή να χάσεις τον εαυτό σου μέσα στην εξάρτηση ή να είσαι μόνος, ενώ δεν είσαι μόνος και να καταστρέψεις τη σχέση σου.
Καθώς οι σύντροφοι λοιπόν αγωνίζονται για αυτή την τόσο σημαντική ισορροπία, περνάνε κατά τον Jellouschek (Ιωαννίδου, 2012), πέντε φάσεις, τις οποίες θα περιγράψω συνοπτικά και μπορεί κάτι να σας θυμίζουν.
1. Συγχώνευση : Είναι η φάση του έρωτα, όπου ο ένας είναι κολλημένος στον άλλο, θέλουν να’ ναι συνεχώς μαζί, δεν αντέχουν ούτε λεπτό χώρια, είναι ερωτευμένοι με τον ‘ιδανικό Άλλο’ όπως τον έχουν στο μυαλό τους ανάλογα με τις προσδοκίες τους και όχι με την πραγματικότητα. Η ανάγκη για αυτονομία παραμελείται χάρη της φάσης του μελιού!
2. Αντίσταση: Τώρα ο ένας βρίσκει κάπως εκνευριστικό αυτό που ερωτεύτηκε εξαρχής στον άλλον, ο Άλλος απομυθοποιείται και γίνεται ένας κοινός θνητός, ενώ αρχίζουν να εμφανίζονται προβλήματα και εξάρτηση που δεν ικανοποιεί όμως τους συντρόφους. Ανταλλάσσουν αλληλοκατηγορίες! «Εσύ φταις που είμαι κλεισμένος σπίτι συνέχεια. Εσύ φταις που βλεπόμαστε μια φορά την εβδομάδα!»
3. Διαφοροποίηση: Σε αυτή τη φάση ικανοποιείται η ανάγκη για αυτονομία. Ο καθένας αναλαμβάνει το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί και φροντίζει τον εαυτό του. « Ίσως φταίω και εγώ σε ένα βαθμό που μιζεριάζω και κλείνομαι συνεχώς μέσα στο σπίτι. Ίσως φταίω και εγώ που δεν κάνω αλλαγές στο πρόγραμμά μου για να βρεθούμε». Κίνδυνος για χωρισμό.
4. Επαναπροσέγγιση: Αν το ζευγάρι δε χωρίσει στην προηγούμενη φάση, τώρα θα θέσει τη σχέση του σε νέες βάσεις και θα θέλει να ξαναείναι κοντά. Πλέον ο καθένας βλέπει τον άλλον όπως είναι πραγματικά και τον δέχεται για αυτό που είναι και όχι για αυτό που είχε φανταστεί ότι θα είναι.
5. Ένωση σε πιο ώριμο επίπεδο : Τώρα πια το ζευγάρι μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε αυτές τις δυο ανάγκες, μπορεί να ωριμάζει ο καθένας μόνος του αλλά και οι δυο μαζί.
Φαντάζομαι κάποιοι από εσάς ίσως σκέφτεστε πόσο δύσκολο είναι τελικά να έχετε μια σχέση που να αξίζει και αν αξίζει να περνάτε όλες αυτές τις δοκιμασίες για αυτήν. Θέλει σίγουρα προσπάθεια, για αυτό keep trying , αλλιώς δε θα μάθετε τη χαρά του Μαζί..
«Εσείς που βρήκατε τον άνθρωπό σας
κι έχετε ένα χέρι να σας σφίγγει τρυφερά,
έναν ώμο ν’ ακουμπάτε την πίκρα σας,
ένα κορμί να υπερασπίζει την έξαψή σας,
κοκκινίσατε άραγε για την τόση ευτυχία σας,
έστω και μια φορά;
Είπατε να κρατήσετε ενός λεπτού σιγή
για τους απεγνωσμένους;»
Ενός λεπτού σιγή, Ντίνος Χριστιανόπουλος
Βιβλιογραφία:
• Η τέχνη της συντροφικής ζωής, μια συστημική προσέγγιση. Βιργινία Ιωαννίδου, εκδόσεις Γνώση (2012)
• Οικογένεια και όρια, συστημική προσέγγιση. Βασιλική Παπαδιώτη- Αθανασίου, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα (2000)
